Opis
[…] Szczególną rolę w spotkaniu z tajemnicą Boga pełni muzyka chóralna, która towarzyszy przejawom życia religijnego człowieka od zarania dziejów. Bogactwo odniesień zawartych w śpiewie chóru sprawia, że jest on przedmiotem wieloaspektowych badań naukowych i inicjatyw artystycznych. Temu zagadnieniu poświęcona jest kolejna, dziewiętnasta już monografia naukowa z cyklu „Musica Sacra”, wydana staraniem Katedry Muzyki Kościelnej Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Przeprowadzone w niej analizy dotyczą zarówno tożsamości i wielowiekowej tradycji śpiewu chóralnego, jak również jego inspirującej obecności w muzyce współczesnej.
ierwsza część niniejszego tomu dedykowana jest refleksji nad teologicznymi, filozoficznymi, historycznymi i kulturowymi wyznacznikami chóralistyki. Wprowadzeniem do tej problematyki jest opracowanie autorstwa ks. Jacka Bramorskiego, teologa muzyki i kierownika Katedry Muzyki Kościelnej Akademii Muzycznej w Gdańsku, który analizuje antyczne i biblijno-patrystyczne źródła teologicznego znaczenia chóru. Ks. Piotr Przybysz, teolog, muzyk kościelny, asystent kościelny Polskiej Federacji Pueri Cantores, wykładowca w Studium Muzyki Kościelnej Archidiecezji Łódzkiej, podejmuje próbę nakreślenia podstawowych wyznaczników w relacji chóru do sacrum.
Problematyka muzycznego języka sacrum stała się przedmiotem dogłębnych analiz Wiesława Delimata, dyrygenta i organisty, profesora i kierownika Katedry Muzyki Kościelnej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Natomiast Łukasz Bilski, teolog muzyki i organista, poszukując odpowiedzi na pytanie o liturgiczne znaczenie chóru w relacji do śpiewu wiernych, podejmuje refleksję nad soborowym postulatem aktywnego uczestnictwa w kontekście zespołów śpiewaczych. Paweł Filipczak, teolog, muzyk kościelny i wykładowca Akademii Katolickiej w Warszawie, analizuje zadania chóru i scholi według ruchu cecyliańskiego.
Roman Grucza, profesor, dyrygent i organista, zawarł w swoim opracowaniu refleksję nad sacrum jako dominantą w repertuarach w oparciu o własne, bogate doświadczenia jako chórmistrza. Sakralna muzyka chóralna obecna jest w Kościele od wieków, stanowiąc niezwykle cenne dziedzictwo kulturowe. Świadczą o tym liczne arcydzieła muzyczne, których twórcy poprzez piękno śpiewu chóralnego wyrażali prawdy teologiczne. Temu zagadnieniu poświęcona jest druga część monografii. Sławomir Bronk, dyrygent, muzyk kościelny, wokalista, kameralista, wykładowca Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, podejmuje analizę obrazu grzechu w muzyce barokowej na przykładzie kantaty Widerstehe doch der Sünde BWV 54 Johanna Sebastiana Bacha. Natomiast chóralne oblicza sacrum w operze Jolanta op. 69 Piotra Czajkowskiego przybliża w swoim artykule Mateusz Kawa, pianista i doktorant/pracownik, wykładowca Uniwersytetu Mozarteum w Salzburgu (Austria).
Paweł Nodzak, dyrygent, wokalista, bibliotekarz muzyczny z Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, analizuje prawie zapomnianą w chóralistyce sakralnej twórczość mszalną Feliksa Nowowiejskiego. Problematyce chóralnego oblicza sacrum i profanum w War Requiem op. 66 Benjamina Brittena poświęcony jest artykuł autorstwa Moniki Fedyk–Klimaszewskiej – wieloletniej solistki Opery Bałtyckiej w Gdańsku (mezzosopran) oraz profesora Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku.
Karol Kisiel, dyrygent i pedagog z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, podejmuje analizę muzyki sakralnej Cyrillusa Kreeka na przykładzie wybranych Taaveti laulud (Psalmów Dawidowych). Ciekawym przykładem współczesnej literatury sakralnej są Cztery utwory na chór mieszany a cappella Stanisława Kwiatkowskiego (1930–2010), których muzyczno-liturgiczne przesłanie przybliża opracowanie pióra ks. Roberta Kaczorowskiego, wokalisty-barytona i organisty, wykładowcy Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Marta Gabryelczak-Paprocka, śpiewaczka oraz wykładowca Studium Muzyki Kościelnej Archidiecezji Łódzkiej, ukazuje zagadnienie partii chóralnych jako nośnika sacrum w mszy XXI wieku na przykładzie dzieła Missa Latina Zdzisława Szostaka.
Podjęte w niniejszej monografii wieloaspektowe analizy stanowią próbę odpowiedzi na pytanie o teologiczno-muzyczne znaczenie śpiewu chóralnego, zarówno jako dziedzictwa minionych wieków, jak i współczesnego wyrazu wartości sakralnych. Specyfika dzieł chóralnych, w których „wielu śpiewa razem” pozwala doświadczyć wspólnoty wiary. Chór, zwłaszcza w liturgii, porywa ludzkie serca ponad to, co ziemskie, pozwalając już tutaj odczuwać „smak” przyszłej radości nieba. Radości, która według św. Augustyna wyrażana będzie chóralnym śpiewem wychwalającym na wieki Boga.
ks. Jacek Bramorski
[z Przedmowy]
