Opis
[…] W roku 1991 powstały Dwie bagatele na fortepian – dzieło jawnie nawiązujące do tradycji muzyki fortepianowej już samym tytułem, w treści zdradzające przywiązanie do romantycznej tradycji traktowania muzyki jako mowy uczuć, zaś w sferze konstrukcji stanowiące rezultat pracy nad stworzeniem własnej odmiany techniki strukturalnej, polegającej na uważnym selekcjonowaniu wysokości dźwięków w ramach języka 12-tonowego, tak, by nie stracić możliwości kreowania napięć harmonicznych, a tym samym – budowania formy jako ciągu napięć i odprężeń.
Dziesięć lat późniejszy Nokturn na fortepian (2001) to przykład w pełni wykrystalizowanej techniki „Klanggestalt”, stanowiącej uwieńczenie opisanych wyżej poszukiwań. Cały materiał utworu wywodzi się z kilkudźwiękowego szeregu dźwiękowego, który daje początek przebiegom melodycznym i ciągom harmonicznym. O specyficznych właściwościach energetycznych struktur wywodzących się z ustalonej na etapie prekompozycyjnym „Klanggestalt” decyduje kolejność interwałów, na przemian konsonansowych i dysonansowych, dobieranych tak, by nie tworzyły w układzie wertykalnym trójdźwięków ani innych struktur wywodzących się z tonalności typu dur-moll. Odnoszący się po raz kolejny do tradycji muzyki fortepianowej tytuł utworu ściśle charakteryzuje jego klimat – Nokturn nawiązuje do dojrzałych nokturnów chopinowskich, łączących topos muzyki nocy z fragmentami burzliwymi, o dużym ładunku dramatyzmu.
Powstały na zamówienie festiwalu „Do-Re-Mi” w Łodzi Nokturn rozpoczął całą serię utworów fortepianowych Dziadka skomponowanych na początku nowego stulecia. Jak u wielu innych kompozytorów, falę szczególnego zainteresowania instrumentem wywołał bliski kontakt z wykonawcami – w tym przypadku wybitnymi śląskimi pianistami: Gabrielą Szendzielorz, Magdaleną Lisak, Zbigniewem Raubo i Andrzejem Jungiewiczem. Pierwszą wykonawczynią Nokturnu była Gabriela Szendzielorz, której utwór był dedykowany.
Podobnie było w przypadku kolejnego utworu prezentowanego na płycie – Dzwonów na fortepian z 2004 r. Pianistka zamówiła utwór w celu uświetnienia uroczystości poświęcenia nowych dzwonów w kościele św. Apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach. Dzwony Dziadka są przetworzoną, wysublimowaną ilustracją brzmienia dzwonów kościelnych – naśladują ich kapryśną, falującą melodię, rozbrzmiewającą w alikwotowym spectrum harmonicznym. Od tradycyjnych fortepianowych imitacji brzmienia dzwonów różnią się jasnym brzmieniem, delikatną fakturą
i statyczną dynamiką.
Magdalena Turczyńska
[z bookletu płyty „Piano music”, Acte Préalable, 2011]
