Description
Płyta Dixi jest owocem projektu zrealizowanego przez Katedrę Kompozycji Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Projekt miał charakter naukowo-twórczy. W ramach jego naukowej strony pomysłodawcy albumu zdecydowali się sięgnąć do historii muzyki elektroakustycznej (i nie tylko), przypominając jej ważkich twórców i znane utwory. W ramach strony twórczej – postanowiono owe utwory przedstawić w odnowionych postaciach, dostosowanych do możliwości nowej technologii, z wykorzystaniem wielokanałowej techniki rejestracji i odtwarzania dźwięku: cała płyta zarejestrowana została w systemie 5.1.
Projektowi przyświecały dwie nadrzędne idee. Pierwszą było zaprezentowanie względnie szerokiego spektrum muzyki elektroakustycznej z udziałem instrumentu akustycznego. Znalazły się tu zatem dzieła powstałe w różnych okresach i operujące różnymi rodzajami środków (zarówno technicznych, jak i stylistycznych), zaś funkcję wspólnego mianownika pełni właśnie ów instrument akustyczny: akordeon. Druga idea jest spójna z silnie obecnymi we współczesnej kulturze wątkami związanymi z praktyką zapożyczeń, cytatów, opracowań, remixów, rekompozycji i szeroko pojętego „recyclingu” zaistniałego wcześniej materiału muzycznego.
W przypadku niektórych dzieł ingerencje w stosunku do oryginału są stosunkowo niewielkie. Przykładem jest Cadenza Wiesława Cienciały (1988), popularny wśród akordeonistów utwór solowy, tu wzbogacony o efekty live electronics, co zresztą zdobyło uznanie kompozytora.
Twórcze oblicze projektu ukazuje w pełni Relief VIII Andrzeja Krzanowskiego (1989). Oryginalna wersja utworu powstawała na krótko przed śmiercią kompozytora i nie została dokończona; pozostała z niej tylko partia taśmy. Środowisko akordeonistów kilkukrotnie podejmowało próby zrekonstruowania brakującej akordeonowej partii. Propozycja zawarta na niniejszej płycie przeznaczona jest na trzy akordeony. Partie instrumentalne zostały stworzone przez Krzysztofa Olczaka na podstawie fragmentów licznych utworów akordeonowych Krzanowskiego.
Najciekawszy przypadek stanowi Dixi Eugeniusza Rudnika (1967). Tytułowy utwór płyty zaciera granicę pomiędzy instrumentarium akustycznym a elektronicznym. Inaczej niż w przypadku kompozycji Cienciały i Krzanowskiego, w Dixi nową wersję opracowano nie przez dodanie nowej partii, lecz przez transkrypcję. Oryginalne dzieło, zrealizowane w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia, przeznaczone było po prostu na taśmę. Natomiast w ramach projektu Dariusz Mazurowski dokonał rekompozycji utworu na trzy akordeony i środki elektroniczne.
W niektórych kompozycjach ingerencje nie zostały zakrojone tak szeroko i ograniczyły się do dostosowania środków elektronicznych do współczesnych możliwości technologicznych. W Sticherarion Larry’ego Lake’a zastąpiono efektami live electronics stare maszyny analogowe, obsługiwane przez akordeonistę, oraz dostosowano partię taśmy (pierwotnie stereofoniczną) do odtwarzania wielokanałowego.
System 5.1 wprowadzono również w kolejnych dwóch utworach: Equivoque oraz Chanson, w miejsce, odpowiednio, stereofonii i kwadrofonii. Interesujące jest to, że te dwie kompozycje same w sobie są swoistymi remixami – o ile możemy, nie bez przymrużenia oka, określić tym słowem sięgającą Strawińskiego praktykę muzyki w muzyce. Equivoque kanadyjskiego kompozytora Christosa Hatzisa (1985) powstało w roku trzystulecia narodzin Jana Sebastiana Bacha. Hatzis sięgnął zatem po cytat z twórczości lipskiego mistrza, a mianowicie z Kunst der Fuge. Podobny „historyczny sampling” zawarty jest w Chanson Krzysztofa Olczaka, w którym pojawiają się fragmentaryczne ujęcia cytatu z renesansowej pieśni.
Album uzupełniają dwa utwory zupełnie nowe, napisane specjalnie pod kątem projektu: More Equal Than Others Dariusza Mazurowskiego na akordeon i taśmę oraz Jestem halucynacją Krzysztofa Olczaka do tekstu Magdaleny Pfeifer, w którym podobny skład wzbogacony został o sopran.
Agata Krawczyk
Spis utworów:
- Eugeniusz Rudnik – Dixi | Recomposed by Dariusz Mazurowski | 1967/2019 | For 3 accordions and live electronics
- Dariusz Mazurowski – More Equal Than Others | 2019 | For accordion and tape
- Wiesław Cienciała – Cadenza | 1988/2019 | For accordion and live electronics
- Krzysztof Olczak – Chanson | 2008 | For accordion, live electronics and tape
- Krzysztof Olczak – Jestem halucynacją |2019 | For accordion, live electronics and tape
- Christos Hatzis – Equivoque |1985 | For accordion and tape
- Andrzej Krzanowski – Relief VIII | 1989 | For accordion and tape
- Lary Lake – Sticherarion | 1984 | For accordion, live electronics and tape
Wykonawcy:
Zofia Kotlicka – soprano
Elżbieta Rosińska – accordion
Krzysztof Olczak – accordion, electronics
Szymon Piguła – accordion
Paweł Zagańczyk – accordion
Magdalena Pfeifer – poem
Dariusz Mazurowski – electronics, tape realization, production, treatments, effects, sound diffusion
OPUS SERIES / REQUIEM RECORDS
