Bortkiewicz – Piano Music

30,75 

Bortkiewicz – Piano Music
Warszawa: DUX Recordings Producers, 2021.

Na stanie

SKU: DUX 1775 Kategorie: ,

Opis

Nagranie zawiera utwory:

  1. Fantasiestücke op. 61
  2. Lyrica nova, op. 59
  3. Préludes, op. 40
  4. Piano sonata no. 2 in c sharp minor, op. 60

Sławomir Wilk – fortepian

 

[…] Na płycie, którą trzymają Państwo w ręku, zareje­strowałem fortepianowe dzieła Sergiusza Bortkiewicza, które moim zdaniem najpełniej ukazują jego kunszt kompozytorski. Napisane w latach 1931–1942 cztery cykle, reprezentują w pełni ukształtowany styl kompo­zytora, który sam określał siebie mianem romantyka i melodysty. Właśnie melodyka, harmonia oraz budowa formalna były dla kompozytora szczególnie ważne w procesie twórczym. Mimo iż słuchacze z pewnością bez problemu dostrzegą w jego dziełach fascynację muzyką Chopina, Czajkowskiego, Rachmaninowa czy Skriabina, to jego wielka wrażliwość i wyobraźnia dźwiękowa, w połączeniu ze znakomitym wyczuciem specyfiki fortepianu oraz wrodzonym darem do two­rzenia „wpadających w ucho” melodii, kreują indywidu­alny styl, który jest łatwo rozpoznawalny i urzekający dla słuchacza.

Lyrica Nova op. 59, skomponowany w 1940 roku zbiór 4 lirycznych utworów o zróżnicowanym charak­terze, które przykuwają uwagę pięknymi melodiami. Posiadają ciekawą kolorystykę harmoniczną i dyna­miczną, co tworzy niepowtarzalną aurę dzieła. Pierw­szy utwór, Con moto affettuoso, jest bardzo różnorodny emocjonalnie, ukazuje pełen wachlarz uczuć: od pasji i namiętności po rezygnację i chwile refleksji. Druga kompozycja cyklu, Andantino, jest bardziej stonowana i prowadzi słuchacza w nostalgiczny, refleksyjny świat, przepełniony zadumą. Trzecie ogniwo cyklu, również Andantino, przenosi w krainę barwnych imagina­cji, pięknych minionych chwil – jest wspomnieniem pierwszych, niczym nieskalanych uczuć. Cykl kończy Con slancio, przepełnione dumą i optymizmem.

7 Preludiów op. 40, dedykowane pianistce Marii Neuscheller, zostały napisane w 1931 roku w Berli­nie. Jest to kolejny zbiór preludiów napisanych przez Bortkiewicza po opusie 5. i 33. W omawianym cyklu zauważalne są silne wpływy twórczości Chopina i Skriabina, których kompozytor był gorącym entuzja­stą. Ma to swoje szczególne odzwierciedlenie w war­stwie harmonicznej i zastosowanej fakturze. Każde z Preludiów może istnieć jako odrębne lub stanowić jedną całość. Niewątpliwie kompozytor zestawia ze sobą poszczególne preludia na zasadzie kontrastu: taneczne i improwizacyjne Allegretto (Fis-dur) z zadu­manym Andante (h-moll), zalotne i pełne miłosnych uniesień Con moto (E-dur) z pełnym tęsknoty Soste­nuto (Fis‑dur), wesołe, przywołujące ludowe motywy Allegro (D-dur) z pełnym cierpienia i żalu Andante dolente (fis-moll). Cykl kończy niezwykle efektowne i pełne temperamentu Appassionato (E-dur).

II Sonata fortepianowa cis-moll op. 60, skom­ponowana w 1942 roku, dedykowana Hansowi Ankwi­czowi-Kleehovenowi, jest moim zdaniem, najciekaw­szym dziełem w twórczości fortepianowej Sergiusza Bortkiewicza. Już jej premierowe wykonanie było wielkim sukcesem i zostało entuzjastycznie przyjęte przez publiczność i krytyków. Niestety, z powodu dzia­łań wojennych, nie doczekała się publikacji za życia kompozytora. Słychać w niej silne wpływy muzyki Rachmaninowa i Chopina.

Część pierwsza, Allegro ma non troppo, ma formę allegra sonatowego z pełnym pasji tematem pierw­szym, który stanowi doskonały kontrast z melancholij­nym tematem drugim. Część druga, Allegretto, to kapryśny, mroczny marsz o budowie okresowej. W środkowym frag­mencie widoczne są nawiązania do tanecznej formy poloneza, będące momentem dającym pozorne uczucie triumfu – wytchnienia przed powrotem pełnego grozy marsza. Centralnym punktem sonaty jest piękna część trze­cia (Andante misericordioso), która w tak efektowny sposób łączy lirykę instrumentalną z chorałem. Wstęp swoim charakterem przypomina rosyjski hymn prawo­sławny, po którym następuje przepiękna melodia nace­chowana żarliwymi, romantycznymi emocjami, będąca osobistym wyznaniem kompozytora. W zakończeniu części Bortkiewicz wycisza nagromadzone emocje, powracając do przytoczonego we wstępie hymnu. Finał sonaty stanowi zwarte Agitato, które prowadzi do zaskakującego powrotu namiętnego tematu części pierwszej w durowej odsłonie. Symbolizuje to osta­teczny triumf kompozytora, obrazujący jego ogromną siłę woli w obliczu wszelkich przeciwności losu.

Fantasiestücke op. 61 napisane w roku 1942 dedy­kowane Egonowi Kokitsowi w wyniku zawirowań poli­tyczno-historycznych zostały wydane oficjalnie dopiero w 2018 roku przez wydawnictwo Simrock w Berlinie. Cykl składa się z sześciu utworów: Otwiera go krótkie i melancholijne Warum? (Dlaczego?), po którym nastę­puje Ein Traum (Sen) kompozycja przypominjąca pieśń nocy, o eterycznej, zmysłowej harmonii. Nastrój ten przerywa niespokojne i dramatyczne …und das Erwa­chen (… i Przebudzenie), połączone attacca z wcześniej­szym utworem. Kolejne pozycje to żartobliwa Humo­reske (Humoreska) oraz elegancki walc Sie tanzt (Ona tańczy). Cykl wieńczy Serenade (Serenada), w której występują charakterystyczne motywy dwudźwiękowe i śpiewna melodia w partii lewej ręki.
Strona tytułowa rękopisu wskazuje na to, iż Bort­kiewicz zmienił swój zamysł co do kolejności utworów. Początkowo cykl rozpoczynać miało Sie tanzt, kolejno Humoreske, Serenade, Warum?, Ein Traum, a koń­czyć …und das Erwachen. Taka kolejność z pewnością zmieniłaby percepcję emocjonalną dzieła. Wielokrotnie podejmowałem próbę wykonania cyklu w obu wersjach i stwierdzić mogę, iż ta zatwierdzona ostatecznie przez Bortkiewicza najlepiej obrazuje ideę twórczości Bort­kiewicza i pozostaje w zgodzie z jego życiową postawą. Mimo wszelkich przeciwności, z jakimi przyszło mu się zmagać się w swoim życiu, nigdy nie zatracił optymizmu, a jego utwory napełniają słuchacza nadzieją i otuchą.

Mam nadzieję, iż płyta z dziełami fortepianowymi Sergiusza Bortkiewicza dostarczy Państwu wiele rado­ści ze słuchania i odkrywania tych zapomnianych kart literatury fortepianowej; zabierze Państwa w piękną, emocjonalną wędrówkę oraz sprawi, iż Sergiusz Bort­kiewicz „non omnis moriar”, o czym marzy chyba każdy kompozytor.

[z bookletu płyty]
Sławomir Wilk

Informacje dodatkowe

Waga 0,1 kg
Wymiary 14 × 12,5 × 1 cm