Description
Baltic Trio powstało w 2019 r. Tworzą je młodzi, utalentowani muzycy, których połączyła Akademia Muzyczna w Gdańsku. Każdy z nich ma na swoim koncie wiele nagród na ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach muzycznych, zarówno solowych, jak i kameralnych.
Wydana nakładem wydawnictwa DUX płyta „Baltic Trio – Dvořák | Babadjanian” (DUX 1833) to debiutancka płyta tego zespołu. Zawiera ona tria fortepianowe Antonína Dvořáka i Arno Babadjaniana w autorskiej transkrypcji na klarnet, wiolonczelę i fortepian.
Ostatnie dekady XIX wieku dla wielu twórców romantyzmu upłynęły pod znakiem komponowania dzieł inspirowanych tematyką narodową, bądź rodzimym folklorem. IV Trio e-moll „Dumky” op. 90 Antonína Dvořáka (1841–1904) należy do grona najpopularniejszych utworów wywodzących się z tego właśnie nurtu. Przełom lat 80. i 90. XIX wieku okazał się dla Dvořáka okresem wzmożonej kompozytorskiej aktywności pełnej licznych artystycznych sukcesów. To właśnie wówczas otrzymał posadę profesora kompozycji i instrumentacji w Konserwatorium Praskim. Tam też nadano mu zaszczytny tytuł doktora honoris causa.
Trio op. 90 po raz pierwszy zostało zaprezentowane publicznie w 1891 roku w Pradze i od razu zyskało sporą popularność wśród słuchaczy. Podtytuł dzieła sugeruje związki ze słowiańską ludową dumką, a niestandardowa budowa utworu w dosadny sposób te konotacje wzmacnia. Architektonika formalna dzieła w znacznym stopniu odbiega od wzorca sonatowego. Trio przywodzi na myśl luźną fantazję opartą na swobodnych, nasyconych pierwiastkiem ludowym ogniwach, w których wyraźnie dominują nostalgiczne i lamentacyjne odcinki. Pierwsze trzy części tworzą jedną większą całość, na co wskazuje pokrewieństwo tonacji każdej z nich, a także skontrastowana wyrazowo i melodycznie ich budowa. We wszystkich trzech częściach słuchacz łatwo odnajdzie epizodycznie pojawiające się, pełne łagodnych rozwiązań odcinki oddające chwilowy powiew optymizmu.
Pozostałe trzy ustępy odznaczają się o wiele większą autonomią. W czwartej, Andante moderato – Allegretto scherzando, osnuta wokół marszowych rytmów śpiewna melodia nosi w sobie znamiona pesymizmu i rezygnacji. Z kolei w części piątej, Allegro – Meno mosso, dochodzi do fakturalnej intensyfikacji, przez co wspomniany epizod może budzić mimowolne skojarzenia z często spotykanym na gruncie gatunku tria wirtuozowskim finałem. Jednak zasadniczy finał (część szósta) nie ma nic wspólnego z popisowością czy motoryką. Mamy tu do czynienia z niemal żałobną (Lento maestoso), autonomiczną miniaturą, w której nieustannie ścierają się lament i rozpacz. Co więcej, burzliwa coda (Vivace), miast prowadzić do harmonijnego rozwiązania, niespodziewanie wzmaga wcześniejsze napięcia sugerujące brak jakiejkolwiek nadziei.
[…] Światowa premiera Tria fis-moll miała miejsce w 1953 roku w Moskwie z udziałem kompozytora przy fortepianie. Pozostałe partie wykonali dwaj legendarni muzycy, skrzypek Dawid Ojstrach oraz wiolonczelista Światosław Knuszewicki. Choć utwór wyraźnie inspirowany był ludową muzyką ormiańską, wpływy kompozytorskiej tradycji rosyjskiej są w nim równie mocno odczuwalne.
Część pierwszą dzieła otwiera główny temat o tragicznej proweniencji, nadający całej narracji sporo katastrofizmu i dramaturgii. Burzliwa narracja Largo – Allegro espressivo pełna jest melodycznych kontrastów oraz autonomicznych, improwizowanych wstawek i fakturalnych gradacji. W części drugiej dochodzi do wyraźnego odprężenia i złagodzenia napięcia. Całość Andante uznać można za improwizowaną balladę, a złożone odcinki melodyczne i rozbudowane modulacje przybliżają ogniwo do programowego poematu. Finałowe Allegro vivace to motoryczny, silnie zrytmizowany ustęp pełen gwałtownych, dzikich zrywów. Mimo iż w tym ustępie Babadżanian wykorzystał motywy tragicznego tematu głównego części pierwszej, dramaturgia została tu wyraźnie zastąpiona przez ludyczną ekspresję. Jedynie pod koniec finału katastrofizm na chwilę powraca, jednak w kontekście wcześniejszych żywiołowych zrywów brzmi to jak mglista retrospekcja.
[z bookletu płyty]
Dariusz Marciniszyn
Utwory:
- Antonín Dvořák – Trio „Dumky” in E minor, op. 90 B. 166, arr. for clarinet, cello and piano by Baltic Trio;
- Arno Babadjanian – Trio in F-sharp minor (1952), arr. for clarinet, cello and piano by Baltic Trio.
W wykonaniu Baltic Trio w składzie:
- Andrzej Wojciechowski – klarnet
- Maciej Kułakowski – wiolonczela
- Mirosława Sumlińska – fortepian
